2. Begripsbepalingen rond mens-zijn

Voor mij maken geest, ziel en lichaam de mens tot mens _{[1 - Belangrijke teksten in de Bijbel die – wat mij betreft – aanleiding geven voor deze driedeling zijn 1 Thessalonicenzen 5:23 en Hebreeën 4:12.]}.
Er bestaat echter nogal wat spraakverwarring over deze begrippen.
In psychologie, theologie, neurologie, sociologie en filosofie worden ze verschillend gedefinieerd.
Wat de een ‘ziel’ noemt, noemt de ander ‘geest’ en vice versa.
Daarom een korte beschrijving van de definities van geest, ziel en lichaam die ik hanteer.

A. Geest

Waar ik het begrip GEEST hanteer, bedoel ik (in navolging van Watchman Nee _{[2 - Watchman Nee, ‘De Geestelijke Mens’, Importantia Publishing, The Spiritual Man (CFP)ISBN: 978-90-5719-049-0, 794 pagina’s]}) dat deel van de mens dat zich bewust is van G’d. De geest omvat drie aspecten: 

• Het geweten
  Het geweten stelt de mens in staat goed van kwaad te onderscheiden. Populair gezegd is het dat stemmetje dat precies de vinger op de zere plek legt in redeneringen en argumenten die iets wat krom is willen rechtvaardigen. 
• De intuïtie
  Synoniemen voor intuïtie zijn ‘innerlijk kennen’ en ‘aanvoelen’. Intuïtie is kennis die de mens zonder hulp of invloed van zijn gedachten, gevoelens of wil, invalt. Wel kan zijn verstand hem helpen om zijn intuïtie te begrijpen. Intuïtie gaat, net als het geweten, over ‘weten in brede zin’ ongeacht de bron van dit weten. Het is een proces van lange adem om de signalen die het geweten en de intuïtie afgeven te leren horen, begrijpen en toepassen.
• De gemeenschap met G’ds geest
  Het derde element van de menselijke geest is het G’dsverlangen. Contact tussen G’d en mens en tussen mens en G’d, vindt alleen plaats in de menselijke geest, die daarvoor de kanalen van de ziel en het lichaam gebruikt. Dit is voor menselijke gedachten, gevoelens of bedoelingen niet te bevatten.

B. Ziel

De ziel is het innerlijke onstoffelijk deel van de mens dat zich bewust is van zichzelf. Het bestaat uit de drie aspecten die samen zijn persoonlijkheid vormen: 

• De wil
  Met de ziel gaf G’d de mens een vrije wil. De mens gebruikt zijn vrije wil om te kiezen, te plannen en te beslissen. Zonder zijn vrije wil zou hij een robot zijn.
• Het verstand
  Het verstand van de mens is zijn bron van wijsheid en kennis. Zijn verstand stelt hem, naast het geloof, in staat om zelfstandig te denken, het leven te begrijpen en de juiste keuzes te maken. Zonder verstand is de mens een dwaas.
• Het gevoel
  Het gevoel stelt de mens in staat om o.a. liefde, blijheid, genegenheid, geluk, verdriet, woede, haat en afkeer te ervaren en te uiten. Zonder gevoel is een mens hard en koud.

C. Lichaam

Door de fysieke mogelijkheden en hartstochten die zijn lichaam hem biedt, is de mens zich bewust van zijn omgeving.
Ik zie het menselijk lichaam echter als meer dan een verzameling botten, spieren, pezen en bloedvaten, voor mij is het zoals het in de Bijbel staat: ‘als een tempel’ _{[3 - 1 Korintiërs 3:16 “Weet ge niet dat ge een tempel van God zijt en dat de Geest van God in u woont?”]}.
Een tempel die laat zien hoe het met een mens gaat, een tempel die nooit liegt.
Ook al oogt een mens kalm, zijn vegetatieve zenuwstelsel registreert onverbiddelijk waar zich spanning bevindt en vertaalt dat o.a. in een versnelde bloedsomloop, ademhaling en zweetuitscheiding en een vertraagde stofwisseling.
Voldoende reden om het lichaam zo serieus te nemen, goed te verzorgen en lief te hebben dat de levensenergie er vrij doorheen kan stromen.
Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat het lichaam kennis en ervaringen opslaat.
Zo zijn houding, vorm en ademhalings- en bewegingspatronen een gestolde weergave van de lichaamsgeschiedenis.

Een voorbeeld: het kind dat herhaaldelijk pijn ervaart, slaat die pijn op in een chronisch pijnpantser. Als hij volwassen is leidt dat pijnpantser tot fysieke ongemakken zoals pijnlijke schouders of een gespannen nek.
Tegen die tijd is hij zich echter niet meer bewust van de oorspronkelijke oorzaken, van de oude pijn die op deze manier vraagt om heling.
‘Emotioneel lichaamswerk’ is een methode van persoonlijke groei, waarbij met behulp van bewegingen, stresshoudingen, ademhalings- en stemoefeningen de oorzaken van fysieke, vaak chronische lichaamsspanning worden doorgewerkt waarna ze losgelaten kunnen worden_{[4 - John van der Meij, “Het lichaam anders bekeken augustus 2004”, artikel op de website van Trilemma.nl]}.

Als ik coach zet ik ook mijn lichaamsbewustzijn in, dat is het geheel van fysieke en fysiologische verschijnselen dat me vertelt hoe het met me gaat en hoe ik me voel. Zo neem ik bijvoorbeeld waar dat mijn lichaam zwaar voelt of geïrriteerd, dat mijn ademhaling verandert, mijn hartslag versnelt, dat ik het warm krijg of ga transpireren. Dat ik deze verschijnselen serieus neem, zowel bij mezelf als bij mijn coachee, is regelmatig een openbaring voor de coachee voor wie het nieuw is om signalen als deze op te merken, laat staan om ze serieus te nemen.

Een mooie metafoor voor de fenomenen lichaam, ziel en geest is de tabernakel die de Hebreeën bouwen in de woestijn.

Het lichaam is voor iedereen zichtbaar en tastbaar, net als de Voorhof. 

De ziel is, net als het Heilige, niet direct zichtbaar, daarvoor moet je een mens beter leren kennen.
De geest is, net als het Heilige der Heiligen, diep verborgen.
Wie zijn Exodus onderneemt, leert achtereenvolgens zijn lichaam, ziel en geest kennen en begrijpen.