logo
|Emmaüs Exodus

Hoofdstuk 1 – Niemandsland

In eerste instantie doet de woestijn zich voor als een onbekend niemandsland. Het geeft de mens een unheimisch gevoel, als van wakker worden in een vreemde omgeving.
Achter hem ligt het vertrouwde veilige slavenbestaan, dat psychologische Egypte met zijn “voor wat hoort wat“-mechanisme.
Voor hem, aan de verre horizon, lonkt de berg Sinaï.
Het is belangrijk om de tijd in de woestijn goed te gebruiken. Om in een sfeer van rust, respect en vertrouwen te ontdekken wat hij zelf wil.
Het is tijd om los te laten.
Het is tijd om te leren hoe voorwaardenloos te ontvangen.

Bij de coachee in dit stadium haal ik vaak het boeiende verhaal uit Ezechiël [1 - Ezechiël 16:4-5] aan:

"Op de dag dat je geboren werd, was er niemand om je navelstreng door te snijden of om je schoon te wassen, niemand om je met zout in te wrijven of in doeken te wikkelen. Niemand deed een van die dingen voor je, niemand keek naar je om, niemand had medelijden met je. Op de dag dat je geboren werd, werd je ergens op een akker achtergelaten, zo weinig waarde werd er aan je leven gehecht. Toen kwam ik voorbij en zag hoe je in je bloed lag te spartelen. Ik zei tegen je, terwijl je onder het bloed zat: “Leef! Blijf in leven, bedekt met bloed als je bent.” Ik liet je groeien als een bloem in het veld: je groeide, je werd groot en je werd hoe langer hoe mooier. Je kreeg stevige borsten, je kreeg schaamhaar, maar je was nog helemaal naakt. Ik kwam voorbij en zag dat je rijp was voor de liefde, ik spreidde mijn mantel over je uit om je naaktheid te bedekken. Ik zwoer je trouw, ik sloot een verbond met je – spreekt God, de HEER – en je werd de mijne." [2 - Ezechiël 16:6-8]

Cruciaal in dit stadium is: “Leef! Blijf in leven, bedekt met bloed als je bent.“ Terwijl een onbekende sensatie: het leven, onderhuids prikkelt als een soort toekomstmuziek: stap voor stap op weg daarheen.

 

1.1. Loslaten

Ik weet nog goed dat vrienden hun adoptie kindje ophaalden in China. Samen met haar verbleven ze daar eerst een periode op een hotelkamer. Daar wonnen ze in alle rust haar vertrouwen. Terug in Nederland weerden ze bezoek een aantal weken. Ze waren alleen met hun dochter, als in een soort quarantaine. Daarna introduceerden ze langzaam anderen in het gezin. Wie een cadeautje voor het meisje meenam, gaf dat aan de ouders, zij gaven het aan het kind. Deze zorgvuldige aanpak was nodig om het verstoorde hechtingsvermogen van hun dochter zo goed mogelijk te herstellen.
Deze situatie komt in me op als ik me verdiep in de periode tussen de doortocht door de Schelfzee en de aankomst bij de Berg Sinaï. G'd doet er alles aan om de Israëlieten van hun slavengedrag los te weken en een nieuwe veilige hechting te faciliteren.

In de tijd tussen de Schelfzee en de Sinaï nodigt G'd de mens uit om oude ervaringen en gedragingen los te laten en creëert Hij omstandigheden waarin vertrouwen geleerd kan worden.
De mens die bidt in het begin van zijn spirituele zoektocht, ervaart G'ds, bijna tastbare en zichtbare, nabijheid. De innerlijke bevrediging die dat geeft, zet hem aan tot vaker en langer bidden en mediteren. Zo wordt vertrouwen gekweekt. En vertrouwen, zo bleek hiervoor al, is noodzakelijk om oude ervaringen en oud gedrag los te laten en vooruit te gaan. In een van zijn dagelijks meditaties [1 - Richard Rohr’s Daily Meditation “Letting Go of Our Demons”, Monday, July 21, 2014] zegt Richard Rohr [2 - Richard Rohr, O.F.M. (1943) is een franciscaans monnik. Hij is een internationaal bekende inspirerende spreker en heeft talrijke boeken gepubliceerd, waaronder “The Naked Now“. Rohr is stichter van het New Jerusalem Community in Cincinnati, Ohio in 1971 en het Center for Action
and Contemplation (CAC) in Albuquerque, New Mexico in 1986]:

“De spirituele reis is een reis in mysterie. Ze brengt ons in de “wolk van onwetende“ [3 - Deze term is afkomstig uit een boekje met dezelfde titel “Een wolk van niet-weten” uit de 14e eeuw en is tot een klassieke tekst voor de christelijke mystiek en voor het contemplatieve leven geworden. Daarin zegt de anonieme schrijver: “Als je pas begint, vind je alleen maar duisternis en als het ware een wolk van niet-weten. Wat je ook probeert te doen, deze duisternis, deze wolk blijft
tussen jou en G'd. Heb er vrede mee dat je in deze duisternis moet wachten. Omdat ik het een “duisternis“ of een “wolk“ noem, moet je niet denken dat het een wolk is, zoals je die aan de hemel ziet, of een duisternis zoals je die 's nachts in huis wel kent, wanneer de lamp uit is. Zo“n duisternis en zo“n wolk kun je je op een zomerdag nog voor de geest halen. Met duisternis bedoel ik “een ontbreken van weten“, net zoals je kunt zeggen dat iets wat je niet weet of wat je hebt vergeten “duister“ voor je is. Want je kunt het niet met je innerlijk oog zien. Daarom noemen wij het een
“wolk van niet-weten“ tussen jou en G'd.”] waar onze linker hersenhelft bang is om die te betreden. Juist omdat wij in het mysterie binnentreden, moeten we onze behoefte om te weten en onze behoefte om alles onder controle te houden los laten. De meesten van ons zijn geschokt als ze ontdekken hoe groot de behoefte is om alles onder controle te houden.“

Rohr zegt dat er drie primaire aspecten van slavernij zijn die losgelaten moeten worden.

  1. De dwang om succesvol te zijn.
  2. De drang om goed — met name theologisch, bezig te zijn. Wie geleid wordt door zijn Ego's, kan vervallen in egotripperij, niet zelden de oorzaak van kerksplitsingen.
  3. De dwang om alles onder controle te hebben.

In coachgesprekken zeg ik wel eens dat, in het belang van een goede hechting, G'd de mens in deze fase pampert zoals een baby door zijn ouders wordt verzorgd. Als slaaf ontving de mens basale zaken als eten, drinken, veiligheid en bescherming alleen als hij voldeed aan voorwaarden en zijn targets haalde. In de woestijn reikt G'd hem deze zaken zonder eisen en zonder targets, aan. Nog gevangen in het slavensysteem, roept dit in eerste instantie angst op: “Iets krijgen zonder er iets voor te hoeven doen? Dan voldoe ik niet aan wat van me verwacht wordt, dan faal ik!“ Belangrijk is om samen te onderzoeken wat er schuil gaat achter de angst om iets “zomaar“ te ontvangen. Het ervaren van onvoorwaardelijkheid is confronterend. Maar het creëert ook de ontspanning en heling die het loslaten van het slavenbestaan stimuleren.

G'd zegt het zo: “Als jullie de woorden van de HEER, jullie G'd, ter harte nemen, als jullie doen wat goed is in zijn ogen en al zijn geboden en wetten gehoorzamen, zal ik jullie met geen van de kwalen treffen waarmee ik Egypte heb gestraft. Ik, de HEER, ben het die jullie geneest.“ [4 - Sjemot [Exodus] 15: 26 – Uit: De Nieuwe Bijbelvertaling © 2004/2007 Nederlands Bijbelgenootschap]

 

1.2. Lopen zonder water

Nadat de Schelfzee is bedwongen, trekken de Israëlieten onder leiding van Moshe verder.
Drie dagen trekken ze door de woestijn van Sur, zonder water tegen te komen.
Bij een gematigde temperatuur kan een gezonde volwassene drie tot zes dagen zonder drinken. Bij woestijntemperaturen bestaat al na een paar uur het risico van een dodelijke hitteshock.
Welk signaal geeft G'd hier?
Het antwoord ligt in het effect van een tekort op het lichaam, de ziel en de geest van een mens. Dat zet hem aan tot actie! 

  • Hij verliest de dagelijkse zekerheid van: zo hoort het, zo moet het, zo gaat het altijd.
  • Hij wordt zich bewust van zijn behoefte en zoekt woorden om die te uiten.
  • Hij gaat op zoek naar hulpbronnen om in zijn behoefte te voorzien. 
  • Hij legt contact met de mogelijke hulpbron.
  • Hij start een dialoog: legt uit wat er aan de hand is en verwoordt zijn behoefte in een verzoek.

 

1.3. Ontdekkingen

Het verblijf in de beschermde omgeving van de woestijn, c.q. het volgen van een coachtraject, biedt de mogelijkheid om het zelf en het effect van tekorten, te leren kennen. Bijvoorbeeld door antwoorden te zoeken op vragen als: “Zo wil ik het niet meer. Maar hoe dan wel? Wat wil ik eigenlijk? Hoe kom ik daar achter?“ Onderstaand schema uit de Cognitieve Gedragstherapie [5 - Cognitieve gedragstherapie (CGT) is een mengeling van gedragstherapie met interventies die ontwikkeld zijn vanuit de cognitieve psychologie. De kern is de veronderstelling dat zogenaamde irrationele cognities (gedachten) zorgen voor disfunctioneel gedrag, zoals vermijdingsgedrag of agressie. De technieken die gebruikt worden in de cognitieve gedragstherapie richten zich op het veranderen van de inhoud van deze irrationele cognities. Grondleggers van CGT zijn Aaron Beck en Albert Ellis. Daarnaast wordt gewerkt met technieken uit de klassieke gedragstherapie. Deze staan bij CGT echter ten dienste van het veranderen van cognities.] helpt bij het zoeken van antwoorden. Ik vraag coachees om gedurende veertien dagen, drie tot vijf keer per dag, dit schema in te vullen:

 TABEL GEBERUTENIS - GEDACHTEN - EMOTIE - ...

Soms, vooral in het begin, zijn gevoelens, emoties en behoeften, lastig te verwoorden of van elkaar
te onderscheiden. Daarom eerst een nadere definiëring van deze begrippen:

A. Emoties
Emoties zijn uit diep gewortelde overtuigingen voortkomende heftige psychologische prikkels die, om te overleven, al van jongs af aan zijn onderdrukt en verdrongen. Zie ook hoe Frans Ruppert hiervoor het ontstaan en de functie van overlevingsmechanismen verklaarde.
De belangrijkste emoties zijn “de 4 b“s“: boos, bang, blij, bedroefd.
Hoewel de mens door zijn overlevingsmechanismen overleeft, blijven de onderliggende emoties ondergronds aanwezig. Sterker nog: deze manifesteren zich vaak fysiek, zichtbaar en onverwacht.
Zo kunnen ze een mens danig in de weg zitten.
Bekende uitdrukkingen illustreren dat: bleek van schrik, koken van woede, misselijk van angst, tranen van verdriet, vechten tegen emotie.
Het goed en tijdig verwerken van emoties is dus belangrijk en zinvol.
Dat kan door het ingesleten vermijdingsgedrag stapsgewijs om te buigen naar gedrag dat het kanaal naar de emoties opent. Voorwaar geen sinecure want daarvoor moetende schaamte, angst en oordelen die de emoties lange tijd fixeerden, opzij gezet worden.
Verwerken gebeurt in een proces van toe laten (niet meer onderdrukken) van, contact maken met en aandacht geven aan deze emoties. Daarna kunnen ze losgelaten worden.
Dat lukt niet met een slavenhouding.

TEKENING Matroesjkapoppetjes 

Om één voor één de Matroesjkapoppetjes te openen (een methode die verborgen emoties onthult) is volgens Daniel Siegel [6 - Dr. Siegel is a clinical professor of psychiatry at the UCLA School of Medicine and the founding co-director of the Mindful Awareness Research Center at UCLA; Siegel, Daniel J., ‘The mindful brain, reflection and attunement in the cultivation of well-being‘, W.W. Norton & Company Ltd, London, 2007, 387 pagina’s, ISBN 9780393704709een COAL-houding nodig: curious, open, accepting, loving [7 - Curious = nieuwsgierig, open = open, accepting = accepterend, loving = liefdevol].
Vaak onthult uiteindelijk het kleinste poppetje de kern: de grootste angst. Namelijk die voor afwijzing, voor alleen zijn, voor de dood. Voor: “ik ben niets.“
Zo emoties verwerken schept ruimte, maakt levensenergie vrij en doet deze stromen.

B. Gevoelens
Zoals emoties de mens beperken, zo scheppen gevoelens juist ruimte. Ze bevrijden, verrijken en verdiepen het leven.
Het zijn aanmoedigingen, ingefluisterd door de ziel, gereguleerd door de hersenen, die de mens zijn situatie, zijn leven, laten ervaren in een “weten“ dat emoties en verstand overstijgt.
Denk bijvoorbeeld aan de gemoedstoestand die je ervaart bij het lezen van een gedicht of het luisteren naar muziek. Gevoelens raken een mens tot in het diepst van zijn ziel en tonen hem zijn diepste zelf.
Marshall Rosenberg [8 - Marshall B. Rosenberg (1934-2015) was een Amerikaanse psycholoog en de ontwerper van het model van Nonviolent Communication (NVC). Hij is oprichter van en voormalig directeur educatie
van het internationale Center for Nonviolent Communication.] benoemt in zijn model voor Geweldloze Communicatie [9 - Geweldloze communicatie (GC) of Nonviolent Communication is een wijze van communiceren
met jezelf en met anderen, gericht op het tegemoetkomen aan ieders behoeften, het onderscheiden van behoeften en strategieën en het vermijden van moralistische oordelen. Rosenberg werd geïnspireerd door Carl Rogers en door vredesdenkers als Mahatma Gandhi en Martin Luther King.
Het dynamische communicatiemodel is gebaseerd op de elementen waarneming, gevoel, behoefte en verzoek. Ook de term compassievolle communicatie en andere bewoordingen worden gebruikt.] een schat aan gevoelens. Hij splitst ze in gevoelens die horen bij vervulde behoeften en gevoelens die horen bij onvervulde behoeften. Een overzicht dat steun biedt bij het onderzoeken van het zelf:

  1. Gevoelens bij vervulde behoeften:
    MINDMAP GEVOELENS BIJ VERVULDE BEHOEFTEN
  2. Gevoelens bij (nog) onvervulde behoeften:

    MINDMAP GEVOELENS BIJ VERVULDE BEHOEFTEN 

 

C. Behoeften
Marshall Rosenberg zegt: “Als we onze behoeften uiten, hebben we een grotere kans dat ze vervuld worden.“ Hij definieert in de Geweldloze Communicatie behoeften als volgt:

SCHEMA BEHOEFTEN

Hoewel het onderzoeken van de eigen emoties, gevoelens en behoeften in het begin niet meevalt, loont het om door te zetten. Niet alleen omdat het gaandeweg makkelijker gaat en “eigen“ wordt, ook omdat de effecten ervan merkbaar worden in het contact met anderen.
Immers, wie zijn eigen emoties, gevoelens en behoeften erkent en toelaat, herkent en accepteert ook die van de ander. Het contact met het zelf en met de ander gaat (weer) stromen.
Voorheen als frustrerend ervaren gesprekken over moeilijke onderwerpen verzanden ineens niet meer in een onontwarbare kluwen van emoties, gevoelens en behoeften.
Het gaat meer zo:

SCHEMA IK - JIJ (lemniscaat)

Een vruchtbaar en opzienbarend resultaat van die in eerste instantie zo ongemakkelijke woestijnfase!

 

1.4. Water

Pas na drie dagen trekken door de woestijn Sur vinden de Israëlieten bij Mara (wat ‘bitter’ betekent) water. Maar: het is bitter en dus ondrinkbaar. Onmiddellijk gaan de Israëlieten klagen. Moshe roept G’d aan en krijgt de opdracht een stuk hout in het water te gooien. Dat maakt het water zoet.[1 - Sjemot [Exodus] 15: 22-26]

Joodse mystici zien in deze beschrijving van het zuiveren van bitter water een prachtige les over het proces van heling. [2 - De tweede beschrijving is te lezen in II Koningen 2:19-22, waar Elia het bittere water van Jericho, dat miskramen veroorzaakt, zuivert met zout.] Eyal Goldberger [3 - Eyal Goldberger, MD, MF Hom., was born in Jerusalem in 1960 to a secular family whose roots go back to Mea Shearim. He served in the IDF as a medic to a combat unit. He also trained medic units and was named the outstanding soldier of the Medical Corps in 1981. Recently he moved with
his family to Moshav Livnim in the Galilee, where Dr. Goldberger is now specializing in family medicine, trying to combine conventional and complementary medicine with Judaism.] ziet een aantal opmerkelijke aspecten:

  1. Terwijl de mens verwacht dat bitterheid met zoetheid wordt verdreven, geneest G’d bitterheid met bitterheid. Het water geneest door de natuurwet van gelijkenis: ‘behandel hetzelfde met hetzelfde.’
  2. Een minieme hoeveelheid volstaat al voor het zuiveren van een grote hoeveelheid.[4 - Dit lijkt dus zeer sterk op de techniek die door de homeopathie wordt toegepast. Een prachtige verhandeling hierover is te lezen op: http://www.chabad.org/kabbalah/article_cdo/aid/380341/jewish/Human-Healing-A-Torahh-Model.htm of in B’Or HaTorahh vol. X (1997), pp. 41-47.]
  3. Eén dosis volstaat. Herhaling of complexe processen zijn niet nodig.

De Thora beschrijft het herstel van het water, het belang van wetten en regels, en verbindt dat vervolgens met het genezen van ziekten bij de mens.
Interessant en relevant omdat het menselijk lichaam voor twee derde uit water bestaat. Dunne membranen die de watercellen scheiden, maken fysiologische en biochemische processen mogelijk.
Moshe leert hier in feite een nieuwe methode van genezing.

Maar er is meer: het belang van preventieve geneeskunde wordt hier getoond. Hier betekent preventieve geneeskunde: ‘Als jullie de woorden van de HEER, jullie G’d, ter harte nemen, als jullie doen wat goed is in zijn ogen en al zijn geboden en wetten gehoorzamen, zal ik jullie met
geen van de kwalen treffen waarmee ik Egypte heb gestraft. Ik, de HEER, ben het die jullie geneest.’ [5 - Het voert nu te ver om hierop door te gaan. Ik wil nog opmerken dat deze vorm van genezen lijkt op allerlei alternatieven vormen die we tot op de dag van vandaag kennen: ‘Homeopathie’ betekent genezing door soortgelijke lijden; waarbij ‘isopathy’ betekent genezing door identieke lijden; ‘antipathie’ betekent genezing door tegenovergestelde lijden. Conventionele westerse geneeskunde is ‘antipathic’. Het schrijft geneesmiddelen voor die zich verzetten tegen en zorgen voor het onderdrukken de symptomen van de patiënt. Bij ‘isopathy’ valt de denken aan voorbeeld vaccinaties, waarbij een verzwakt of dood virus toegediend wordt. De Arnold Shultz’ wet in farmacologie zegt dat elke farmacologische medicijn drie mogelijke doseringen heeft: de dodelijke, de onderdrukkende en de antistoffen-stimulerende.]

 

Stel hier je vraag

Thank you for contacting us, we will contact you soon.

Stuur door

Thank you for contacting us, we will contact you soon.

Bedankt!

Bedankt voor de inschrijving op de nieuwsbrief.

Het ingevoerde e-mailadres is ongeldig.
fout tijdens het inschrijven